Þessi pistill birtist fyrst á heilraedi.blogspot.com 22. desember 2011

Áramótaheit, mótrök og meðrök

Áramótin nálgast óðfluga. Þá nota margir tækifærið til að strengja áramótaheit. Gott er að slík ákvörðun eigi sér aðdraganda og sé ígrunduð og undirbúin.

Flest vitum við að við gætum lifað heilbrigðara lífi. Við vitum líka flest hvað við þurfum að gera til að bæta heilsuna. Við gætum sum hætt að reykja, önnur farið að stunda líkamsrækt, og enn önnur hætt í skyndibitanum og eldað mat frá grunni í staðinn. En það er eitthvað sem hindrar okkur. Og það getur verið árangursríkt að velta fyrir sér þessari hindrun. Ekki til að dæma okkur fyrir leti og ómennsku, eða rífa okkur niður fyrir kjarkleysi eða stjórnleysi. Gerum það bara til að skoða þessa innri hindrun og viðurkenna hana.

Vani og ávani

Kannski erum við vanaföst, og sjáum enga ástæðu til að breyta því sem hefur virkað fyrir okkur hingað til. Kannski erum við undir miklu álagi, í stöðugu kapphlaupi við tímann. Við rétt náum að vekja börnin og klæða þau, koma þeim í skóla eða gæslu, klára vinnudaginn, versla, sækja börnin, borða, baða, svæfa. Kannski erum við værukær, viljum lifa fyrir líðandi stund, skeytingarlaus um framtíðina. Kannski erum við nautnaseggir, finnst einfaldlega gott að reykja, borða hamborgara og drekka kók. Við sættum okkur þá við hósta á morgnana, bólur í andlitinu, bjúg á fótum, skert þol og þrek. Kannski erum við ung ennþá, og ekki farin að finna fyrir hósta, bjúgi eða þrekleysi. Til hvers þá að hafa áhyggjur af slíku?

Ákvörðunin um breytingu er okkar. Það getur enginn neytt okkur til að breyta lífi okkar. Það getur heldur enginn breytt því fyrir okkur. Þennan sjálfsákvörðunarrétt er mikilvægt að hafa í huga. Lífsstílsbreyting er ekkert sem við verðum eða þurfum að gera. Hún er eitthvað sem við getum valið að gera. Orðin “verð” og “þarf” eru gjarnan hlaðin neikvæðum tilfinningum. Þau kalla beinlínis á mótþróa og mótrökin hrannast upp í huga okkar. Þá getur verið léttir að ýta þessum orðum burt úr huganum, og velta í staðinn fyrir sér því frjálsa vali sem við höfum. Hvað viljum við raunverulega, hvað er mikilvægast?

Kostir og gallar

Það eru ekki tóm mótrök og hindranir í huga okkar, þar má líka finna rök með breytingu. Okkur munar kannski um peningana sem sparast með því að hætta að reykja. Það er bæði ódýrara og skemmtilegra að elda frá grunni, en að kaupa tilbúinn mat. Og kannski er okkur farið að langa í betri heilsu og líðan.

Í stað þess að eyða orku í togstreituna í huga okkar getum við skoðað í rólegheitum hvort við finnum leiðir framhjá hindrununum. Það má skoða án allrar fordæmingar, án “verð” og “þarf”. Er rými í hversdegi okkar til að hlúa að okkur, heilsu okkar og líðan til framtíðar? Gætum við skapað slíkt rými? Fimm mínútur á morgnana í hugleiðslu, til að stilla hugann, róa taugarnar, komast inn í núið? Tíu mínútna gönguferð í hádeginu tvisvar í viku? Nota kvöldin til að útbúa salat, sem við tökum með í vinnuna á morgnana? Leiðirnar eru óteljandi, og mikilvægast að við finnum okkar eigin leið.

Stuðningur og umhyggja

En hvað ef við viljum hætta eða sleppa einhverju sem er orðinn vani, og okkur finnst gott? Þá getur fyrsta skrefið verið að velta fyrir sér hvað myndi hjálpa okkur til að hætta eða sleppa. Ef við viljum hætta að reykja, gæti hjálpað að biðja um stuðning og umburðarlyndi nánustu fjölskyldu á meðan fráhvörfin ganga yfir. Nikótíntyggjó gæti hjálpað. Námskeið eða hópefli með öðrum í sömu sporum gæti verið sú aðstoð sem gerði gæfumuninn. Nokkurra mínútna hugleiðsla til að binda enda á hverja máltíð gæti skipt máli. Ef við viljum hætta í sælgætinu og skyndibitanum, gæti hjálpað að venja sig á aðra gönguleið heim úr vinnu eða skóla, leið sem liggur ekki framhjá sjoppu eða skyndibitastað. Það gæti líka hjálpað að hafa skál með hnetum, möndlum, rúsínum og þurrkuðum ávöxtum á borðinu, til að grípa til þegar sælgætislöngunin kallar.

Áramótin geta verið okkur hvatning til að taka ákvörðun. Til að ákvörðunin verði árangursrík er gott að hafa velt fyrir sér rökum með og á móti breytingu, hafa fundið leiðir framhjá hindrununum og réttu hjálpartækin.